Water in de Keuken

Water in de keuken. Op schilderijen zie je dat eigenlijk niet. Ergens een emmertje misschien. Maar stromend water? Ik zag deze prent bij Frank Boeken/Martinet (twitter/bsky handle) en het viel mij meteen op: water stroomt uit ‘kranen’ in de muur. Er is een aanrecht. De afwas wordt gedaan. Waar komt dat water vandaan?

We zijn hierboven even in de eerste helft van de 17^de eeuw, lieve mensen, de loodgieter en waterleiding zijn nog niet echt uitgevonden. Hoe kwam men aan dat stromende water? Dit is een prent van Matthäus Merian, die studeerde en werkte in Frankfurt a/d Main, Straatsburg, Parijs, Nancy, Bazel, Zürich. De afbeelding hoort thuis in een geïllustreerde Lutherse bijbel en heeft als titel Christus van Maria en Martha onthaelt. Bron: Matthäus Merian, Bybel-printen, 2e druk 1659. Het oorspronkelijke werk dateert ergens tussen 1625 en 1630 en is in Frankfurt gemaakt.

Ongetwijfeld zit er een waterput-waterreservoir-pompsysteem achter die wand bij het aanrecht van Matthäus Merian. https://fr.wikipedia.org/wiki/Matth%C3%A4us_Merian(Hij is overigens de vader van Maria Sybilla) Het ontbreekt mij echter aan architectuur-historische kennis. Ik hoop dat iemand er meer van weet. Want meer afbeeldingen kan ik nog niet vinden.

In de tobbe

Ik bekeek talloze schilderijen en prenten van keukeninterieurs van bekende en minder bekende schilders. Ik puzzelde met de afbeeldingen van Christus op bezoek bij Martha en Maria bij papa Lazarus thuis. Er gebeurt van alles in die keukens. Op één schilderij van Marten van Cleve kwam ik een pietsie afwas tegen. In een platte tobbe.

Een platte tobbe met een stapel rechtopstaande (schone?) schotels en een poetsende vrouw en een afdrogende man. 'Handen thuis maat'. De vrijer leidt maar af van het werk.

Uit de put

Wellicht nog iets ouder is deze prachtige keuken van Ludger tom Ring, in een rijke omgeving. Er wordt ook geleefd, er hangen schilderijen aan de muur, er staat een tafel met een tafelkleed voor de gerechten die gereed zijn.  Een doorkijkje rechts naar de eetzaal met hoge ramen. Een tresoor met vazen met bloemen en kostbaar vaatwerk. Een mand vol groente, een mand vis, nog levende en al geslachte dieren. Met een open doorgang – links – naar een bijkeuken. Althans zo noem ik dat voor het gemak. Naast de waterput staat een jonge man met een puts die watergetapt heeft, of dat juist gaat doen. Rechts van hem een teil waar het water in moet.  Er hangt een haas te besterven. De achtergrond is een wand met schoon keukengerei.

Eigenlijk stel je je dat voor wanneer je aan deze tijd denkt. Waterput buiten het huis, wellicht ook zelfs een particuliere waterpomp. In het grachtengordelpand aan de Herengracht, waar Rijntje Biljardt in de 19de eeuw aan de kook was, bleek een waterput met pomp buiten aangesloten op een kraan (zonder sluitwerk) in de keuken.)

Water in dit geval eigenlijk in de bijkeuken, geen duidelijk aanrecht of werktafel, al vermoed ik er één bij dat keukengerei. Waar vis en groente gewassen zijn. Wellicht is er nog een kookplaats of een oven. Maar nu slaat mijn fantasie op hol.

Aanrecht, wasbak en kraan, waterleiding en tapplekken, het is allemaal iets van de (late) 18^deeeuw en later, als ik de literatuur er zo op na sla. Vóór die tijd was het een hoop gesjouw en gedoe.

Hier meer over Ludger tom Ring: https://en.wikipedia.org/wiki/Ludger_tom_Ring_the_Younger