Rabarber

In de moestuin hier erfden we een rabarberplant. Van het zure soort. Dus schil ik een deel van de stengels vóór het gebruik. Dat scheelt. Wij zijn niet vies van een beetje zuur, maar er zijn grenzen. Ik vroeg me af waarom de teelt en consumptie van rabarber populair geworden is. Het kan haast niet anders of dat loopt parallel met de industriële productie van suiker.

Een beetje geschiedenis. Het woord rabarber (rhabarber, rubarber, robarber) is voor het eerst in de 16^de eeuw in het Nederlands geschreven. Al zijn er schrijfwijzen, zoals rebarber, die nog ouder zijn. Het woord stamt af van het Grieks-Latijnse rha barbarum, Dat barbarummaakt ons duidelijk dat het een uitheems gewas is, en wel uit Azië. Er zijn veel soorten rabarber, de Chinezen gebruikten hem al zo’n vierduizend jaar als medicijn vóór Europa de plant leerde kennen. Een andere soort rabarber groeide rond de monding van de Wolga in de Kaspische zee, en vermoedelijk is dat de versie die als plant naar Europa kwam, dankzij de Grieken en Romeinen.

Aanvankelijk belandde het gewas dus in de medicijnkast. Een aftreksel ervan zou purgerend werken, Dat aftreksel kon in water, maar beter in brandewijn of andere sterke drank. Je nam tenslotte maar enkele druppels. Er bestond ook rabarberstroop. En kijk, bij Nicolaas Beets vind je in de 19^de eeuw al een combinatie met suiker, rietsuiker in dit geval. Ik ga het proberen wanneer ik een verse stengel rietsuiker kan bemachtigen.

West-indische confituren, bestaande … uit vele schijven rhabarber en groote stukken hengelriet, in quintessence van suiker ingelegd,  Nicolaas BEETS, Camera.Obscura p. 141 [1840].

(Noot LK: Quintessence van suiker is rum, hengelriet kan ik in deze context niet goed plaatsen. Ik hoor graag suggesties). Bron: Woordenboek der Nederlandse Taal.

Ik besluit de kranten in Delpher te raadplegen en zie dat gedroogde (en soms geplette) stengels rabarber al vanaf de 17^de eeuw geïmporteerd worden in Europa, gezien de rest van de lading van de schepen, uit China. Rabarber als gewas op de groentekraam op de markt zie je eigenlijk pas in de tweede helft van de 19^de eeuw opduiken. In ieder geval verschijnen in die tijd ook recepten voor rhabarber cômpote in Franse huishoudkookboeken, maar zeker niet in alle.

Joseph Favre, wiens magnum opus in 1902 postuum verscheen beschrijft de plant alsof deze reeds eeuwen is ingeburgerd. Het is een normale groente, er zijn verschillende kweekversies, vooral de Britten zijn sterk in het veredelen. Je kunt er flan of taart van maken, gelei of confiture, rood of groen. De bladeren kun je als spinazie bereiden. Dat laatste raad ik iedereen af.

En hoe zit het met die broodnodige betaalbare suiker? In 1863 gaat de eerste fabriek in Nederland van start in Halfweg. Dat klopt aardig met de advertenties.