Kooklessen als levenstaak

We gaan even naar Zutphen, waar 3 september 1876 een meisje geboren wordt, dat de naam Sibilla Catharina meekrijgt. Het is een groot gezin, vader is wijnkoper aan de Zaadmarkt in de stad.

Catharina wil – net als haar oudere zus Elisabeth - doorleren na de lagere school en ze doet stap voor stap examens die haar naar haar uiteindelijke bestemming brengen. Het is een hele lijst. Tegen de tijd dat ze twintig is, heeft ze behalve de kweekschool ook haar diploma nuttige handwerken, een jaar later wordt ze benoemd tot onderwijzeres in Zutphen. Daar blijft het niet bij. In 1899 behaalt ze haar diploma kookschoollerares in Den Haag. Inmiddels heeft zij al een paar jaar een aanstelling aan de Kook- en Huishoudschool in Arnhem. Maar dat vindt ze eigenlijk niet genoeg. Ze wil vooruit. Die kans krijgt ze.

In 1902 neemt ze ontslag, dat krijgt zij eervol, en zij verhuist naar Den Haag. Daar heeft zij een aanstelling gekregen aan de dan net geopende Vakschool voor Meisjes, een hoogst modern instituut. Deels met betalende leerlingen, deels met meisjes die er op kosten van de gemeente onderwijs krijgen. Deels zijn de meisjes intern, deels wonen ze thuis. Juffrouw Goldenberg geeft les in koken en huishouden. (zou ze een eeuwige hekel aan de nuttige handwerken hebben gekregen?)

De Vakschool voor Meisjes was deels een internaat. Ook lerares Catharina Goldenberg was aanvankelijk intern. Het gebouw stond aan de Louise Henriëttestraat in Den Haag, een zijstraat van de Juliana van Stolberglaan.

Je werd er opgeleid tot huishoudster of kinderjuffrouw, tot linnenmeisje, of kostuumnaaister en in de avonduren kon je leren strijken, machinenaaien of verstellen. De leerlingen die het trouwst het onderwijs volgden kregen een spaarbankboekje met 2,50 mee van het schoolbestuur. De school was een waar succes met een toenemend aantal leerlingen.

Catharina bloeit op en voelt zich er thuis. Ze wordt gewaardeerd, want in 1906 vervangt ze de ernstig zieke directrice tijdens de zomerperiode. En in 1908 wordt zij correspondent van het periodiek In en Om de Keuken, het orgaan van de Hollandse Kookscholen. Daar heb ik veel van deze wijsheid omtrent haar loopbaan ook van.

 Het is een vakblad vol voedingsleer en onderwijsmethode, maar ook met de nodige receptuur. En veel loopbaannieuws natuurlijk. Juffrouw Goldenberg zal haar hele werkzame leven aan deze Vakschool verbonden blijven.

Uiteindelijk verhuist Catharina na haar pensionering naar een ander deel van de stad, tegen Duinzigt aan, eerst de Van Nyenrodestraat in 1928 en dan in 1935 de Van Diepenbrockstraat, een klein eindje verderop.

Is dit alles opmerkelijk? Ja en nee, het was in die tijd nog niet heel gebruikelijk dat vrouwen op zichzelf gingen wonen en een loopbaan nastreefden. Het onderwijs was één van die mogelijkheden, naast verpleging, huishoudster, kinderjuf of gezelschapsdame. Onderwijs bood en ruime mate van zelfstandigheid met voldoende inkomen.

Aan het eind van haar loopbaan doceert ze zowel de fijne keuken als voedingsleer, en daarover schrijft ze een boek met een collega. Het zal talloze herdrukken beleven. En er zit nog een opmerkelijke kant aan haar loopbaan: ze zal prinses Juliana en een aantal vriendinnen een kookcursus geven gedurende enige maanden.

Daarover het volgende blog.